Ο λιγούρης.

Ο λιγούρης ξεκινάει κάπως έτσι. Τρώει μια γερή μπουκιά σκορδαλιά και πριν συνέρθει ο ουρανίσκος του ορμάει στο φουα γκρα και αμέσως μετά του έρχεται κατακούτελα (του ουρανίσκου) μια ξεγυρισμένη κουταλιά φασολάδα και ύστερα μια πηρουνιά καυτές τηγανητές πατάτες... Τά παιξε ο ουρανίσκος. Τι να προλάβει να αφομοιώσει. Μετά το αρχικό σοκ ο ουρανίσκος χάνει την ευαισθησία του και αναζητά την ηδονή όχι στις γεύσεις, αλλά στην εναλλαγή των γεύσεων.

Μετά δημιουργεί μια κοσμοθεωρία (ο λιγούρης, όχι ο ουρανίσκος). "Κάποτε θα σταματήσω να δοκιμάζω - είναι νωρίς ακόμα", "Πώς θα ανακαλύψεις την γεύση που σου ταιριάζει αν δεν τις δοκιμάσεις όλες;", "Έτσι κι αλλιώς κάθε πιάτο κάποτε θα αδειάσει, καμμιά γεύση δεν είναι για πάντα", "Τίποτα δεν συγκρίνεται με την συγκίνηση της πρώτης μπουκιάς", "Εγώ ήθελα να φάω παραπάνω αλλά δεν ήθελε το πιάτο"...

Kολακεύεται που του επιτρέπουν να δοκιμάσει. Είναι λιγούρης αλλά αισθάνεται σαν γευσιγνώστης. Και φέρεται συχνά ως τέτοιος. Κι έτσι βρίσκει ακόμα πιο εύκολα μπουκιές. Τι τιμή να δοκιμάσει το γεύμα σου ένας γευσιγνώστης! Να σου πει και τη γνώμη του για την μαγειρική σου.

Κι έτσι ξεγελώντας τους άλλους ξεγελάει οριστικά πλέον τον εαυτό του. Και συνεχίζει να κοιτά κάθε νέα γεύση με λαχτάρα. Κι ας είναι πολύ χειρότερη από κάποια προηγούμενη. Κι ας μην αισθάνεται πλέον τίποτα άλλο, πάρα μόνο τις εναλλαγές στην ένταση του πιπεριού.

Ο λιγούρης δεν είναι πεινασμένος.
Ο πεινασμένος μπορεί κάποτε να χορτάσει.
Ο λιγούρης όχι. Γιατί ο λιγούρης θέλει να γλύψει. Να βάλει τη γλώσσα και να δοκιμάσει την ένταση της νέας γεύσης χωρίς να καταλάβει τη γεύση. Αλλά για να απολαύσεις, να χορτάσεις μια γυναίκα αληθινά, δεν αρκεί η γλώσσα. Ούτε καν ο ουρανίσκος. Πρέπει να βάλεις την ψυχή σου. Κι αυτή την έχασε σε μια από τις πρώτες απανωτές μπουκιές.

A! Ξέχασα μια λεπτομέρεια.
Οι μεγαλύτεροι λιγούρηδες σήμερα, είναι γυναίκες.

Απολογία ενός παίκτη (Επίλογος)

Μέρος πέμπτο:
Επίλογος

Ο τζόγος είναι συμπυκνωμένη ζωή. Ή πιο σωστά, συμπυκνωμένο βίωμα. Μέσα σε κάποιες ώρες ζεις την ένταση, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες που κανονικά θα ζούσες σε μήνες. Βγάζεις και χάνεις χρήματα, που θα σου έπαιρνε μήνες να βγάλεις ή να ξοδέψεις.
Καταιγισμός συναισθημάτων. Υπερέκκριση αδρεναλίνης που σε κάνει να κατουριέσαι. Όπως τότε που ο αυστηρός δάσκαλος σε σήκωσε αδιάβαστο να πεις μάθημα. Διλήμματα. Πρέπει να ουρλιάξεις ή να το παίξεις κουλ; Πρέπει να αρκεστείς σε αυτά που κέρδισες ή (σαν τον Χίτλερ και τον Ναπολέοντα) να προσπαθήσεις να φτάσεις μέχρι τη Μόσχα; Να καταπιείς την ήττα και να σηκωθείς να φύγεις ή να πολεμήσεις μέχρι τέλους; Υπερένταση. Το μυαλό δουλεύει στο κόκκινο. Να πειθαρχήσεις στο σύστημα ή να αυτοσχεδιάσεις; Είναι σήμερα εκείνη η μέρα ή μια μέρα σαν όλες τις άλλες; Πρόκληση. Εσύ απέναντι στην τύχη, την μοίρα. Πόσο καλός είσαι; Πόσο έξυπνος; Κατάφερες να τετραγωνίσεις τον κύκλο ή απλά ήσουν τυχερός; Έχεις τα αρχίδια; Την υπομονή; Την επιμονή; Την πείρα; Τη γνώση; Την έμπνευση; Τον χαρακτήρα;

Τα έχεις χάσει όλα, έχεις καταστραφεί, πεθαίνεις και δίπλα σου οι άλλοι συνεχίζουν να παίζουν αμέριμνοι - όπως ακριβώς θα γίνει κι όταν πεθάνεις αληθινά...

Απολογία ενός παίκτη (μέρος 4ο)

Μέρος τέταρτο:
Το νόημα της ήττας.

Ο κατηγορούμενος κρατάει ένα DVD. Φεύγει από τη θέση του και πηγαίνει στο DVD player της αίθουσας του δικαστηρίου. Πατάει το "Play". Παίζει το "Όλα για τα λεφτά". Με το fast forward βρίσκει το σημείο της ταινίας όπου ο Αλ Πατσίνο μιλάει σε μια συνάντηση Ανώνυμων Τζογαδόρων. Αφήνει την ταινία να παίξει και τον Πατσίνο να μιλήσει για το νόημα της ήττας.

"Με λένε Γουόλτερ και είμαι καινούριος στην ομάδα. Αλλά πάω σε τέτοιες συναντήσεις εδώ και 18 χρόνια. Ξέρω από που έρχεσαι. Άκουσα την ιστορία σου και την καταλαβαίνω απόλυτα. Αλλά ξέρεις κάτι; Το πρόβλημά σου δεν είναι ο τζόγος. Θα φανώ αγενής, αλλά είσαι ελλατωματικός. Σαν ένα ελλατωμαικό αμάξι. Όλοι μας εδώ μέσα. Μοιάζουμε με όλους τους άλλους. Αυτό που μας διαφοροποιεί είναι το ελλάτωμά μας. Οι πιο πολλοί όταν παίζουν, παίζουν για να κερδίσουν. Εμείς παίζουμε για να χάσουμε. Υποσυνείδητα. Νιώθουμε καλύτερα όταν μας παίρνουν μάρκες παρά όταν μας δίνουν. Κι όταν κερδίσουμε είναι θέμα χρόνου να τα δώσουμε όλα πίσω.

"Αλλά όταν χάνουμε... Α! Τότε είναι μια άλλη ιστορία. Μιλάω για χασούρα που κάνει την κολότρυπά σου να ζαρώνει! Εκείνη τη στιγμή ζεις έναν εφιάλτη χειρότερο από οτιδήποτε. Στέκεσαι λοιπόν εκεί και ξαφνικά ο εαυτός σου ξυπάει και σου λέει "Παρ' όλα αυτά, είμαι εδώ! Ακόμα αναπνέω. Είμαι ακόμα ζωντανός!""

"Εμείς οι σκάρτοι, επίτηδες τα σκατώνουμε κάθε φορά. Επειδή έχουμε συνέχεια την ανάγκη να θυμόμαστε ότι είμαστε ζωντανοί. Το πρόβλημα σου δεν είναι ο τζόγος. Είναι η γαμημένη ανάγκη να νιώσεις ζωντανός, να πείσεις τον εαυτό σου ότι υπάρχεις. Αυτό είναι το πρόβλημα."

Ο κατηγορούμενος πάτησε το Stop.

Απολογία ενός παίκτη. (Μέρος 3ο)

Μέρος τρίτο:
Ο ορισμός του παίκτη.

Με ακούτε σιωπηλοί. Περιμένετε υπομονετικά να ολοκληρώσω. Κάποιοι ίσως και να προσπαθείτε να καταλάβετε τι θέλω να πω. Όλοι σας όμως, στο βάθος, σκέφτεστε ότι φλυαρώ. Ότι εφευρίσκω προφάσεις εν αμαρτίαις. Ότι με σοφιστείες πάω να αποφύγω την ουσία. Και η ουσία, σκέφτεστε, είναι μία: "Ο παίκτης χάνει σαν ηλίθιος τα χρήματά του από ένα ανόητο πάθος".

Δεν σας αδικώ. Σας καταλαβαίνω. Κι εγώ προτιμώ την ουσία από τις απεραντολογίες. Και ξέρω πώς μπορείς να ντύσεις με όμορφες λέξεις ακόμα και τις πιο απαίσιες πράξεις. Σταματάω λοιπόν εδώ. Δεν έχει νόημα να συνεχίσω τις εξηγήσεις. Θα πάω κατευθείαν στην "ουσία". Στην χασούρα. Στην βλακεία. Στην ήττα. Και θα τελειώσω.

Μόνο, πριν το κάνω αυτό, επιτρέψτε μου να σας πω τον ορισμό του παίκτη. Και επειδή κάθε παίκτης είναι διαφορετικός, αυτός είναι ο ορισμός του εαυτού μου.

Παίκτης είναι αυτός, που προσπαθεί σε ένα παιχνίδι τύχης, να ελαχιστοποιήσει τον παράγοντα της τύχης.

Αν το μεταφέραμε αυτό στη ζωή, θα σήμαινε "ό,τι κι αν μου τύχει, εγώ θα τα καταφέρω".
Ε, λοιπόν εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό στη ζωή. Για αυτό ίσως προσπαθώ να το πετύχω στο παιχνίδι.

Απολογία ενός παίκτη. (Μέρος 2ο)

"Ζούμε σε έναν κόσμο που κυριαρχεί η ανταπόδοση, αλλά απουσιάζει η άμεση επιβράβευση. Κι έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη την δεύτερη από την πρώτη".

Μέρος δεύτερο:
Η ανάγκη της άμεσης επιβράβευσης

Εκτός από τα βιολογικά προϊόντα, το άγριο σεξ και τα αυθεντικά animal-print φουστάκια, ο πρωτόγονος άνθρωπος απολάμβανε ένα ακόμα πολύτιμο αγαθό, που ο σύγχρονος άνθρωπος στερείται. Την ικανοποίηση της άμεσης επιβραβευσης των προσπαθειών του. Προσπαθούσε για κάτι και αν τα κατάφερνε, επιβραβευόταν ατάκα κι επιτόπου. Άμεσα και ξεκάθαρα. Σαν τα ζώα στο τσίρκο που τους δίνουν ζάχαρη όταν κάνουν καλά το νούμερο.

Αν κατάφερνε να πιάσει τη γυναίκα που γούσταρε, ή αν κατάφερνε να δείρει τον αντίζηλό του, η επιβράβευση ερχόταν λίγα λεπτά αργότερα, με τη μορφή ενός υπέροχου οργασμού. Αν κατάφερνε να πιάσει ένα ζώο στο κυνήγι, η ανταμοιβή ερχόταν πάλι άμεσα, με τη μορφή ενός χορταστικού γεύματος. Αν κατάφερνε να φτιάξει μια καλύβα η επιβράβευση ερχόταν ξαναματαπάλι άμεσα με έναν προστατευμένο ύπνο. Η λέξη κλειδί είναι "άμεσα".

Τα κατάφερνες; Έπαιρνες άμεσα μια ικανοποίηση. Δεν τα κατάφερνες; Έπαιρνες τον πούλο. Έτσι ζούσε το ανθρώπινο γένος για πολλές χιλιάδες χρόνια.

Είναι βαθιά γραμμένη στα κύτταρά μας η ανάγκη της άμεσης επιβράβευσης.

Σήμερα δεν επιβραβευόμαστε. Κι όταν συμβαίνει αυτό, συμβαίνει έμμεσα, εκπρόθεσμα και για τους λάθος λόγους. Ακόμα και στη δουλειά. Δεν μας ανταμείβουν για τα κατορθώματά μας αλλά για τους ρόλους μας. Δεν πληρώνεσαι γι' αυτό ακριβώς που κάνεις. Αλλά για να κάνεις κάτι, να αναλάβεις ένα ρόλο.
Πληρώνεσαι μηχανικά. Τα λεφτά πηγαίνουν κατευθείαν στην τράπεζα. Αδιευκρίνιστο το «από ποιον» και το «γιατί ακριβώς». Στις 13 του μηνός βαριόσουνα και λούφαρες, στις 19 έκανες εκείνο το χοντρό λάθος κι όμως τα λεφτά είναι ίδια κι απαράλλαχτα. Τον άλλο μήνα ξεσκίστηκες. Πάλι τα λεφτά είναι ίδια.

Την κομμώτρια δεν την πληρώνεις επειδή σε κούρεψε καλά, αλλά γιατί σε κούρεψε - γενικώς. Ο γιατρός θα πληρωθεί την επέμβαση ασχέτως της έκβασής της. Ακόμα και ο τραγουδιστής που ανεβαίνει στην πίστα δεν χειροκροτείται περισσότερο όταν τραγουδάει καλά. Κάθε βράδυ τον χειροκροτάνε το ίδιο, για αυτό που είναι, για τον ρόλο του, για το όνομά του, όχι για το πώς τραγούδησε απόψε.

Ένα το κρατούμενο λοιπόν. Η ανικανοποίητη ανάγκη της άμεσης επιβράβευσης.



(συνεχίζεται)

Απολογία ενός παίκτη.

“Go around asking a lot of damn fool questions and taking chances. Only through curiosity can we discover opportunities, and only by gambling can we take advantage of them".

Μέρος πρώτο:
Κάθε παίκτης είναι μοναδικός.

Κύριε πρόεδρε, κύριοι δικαστές, κύριοι ένορκοι.

Άκουσα τον εισαγγελέα να με κατηγορεί για πράξεις χυδαίες και να με περιγράφει σαν ένα ανδρείκελο γεμάτο κουσούρια, χωρίς μυαλό, χωρίς συναίσθημα, χωρίς αξίες - έρμαιο του τζόγου. Τα λόγια του δεν με προσβάλουν γιατί δεν με αφορούν. Ήταν ένα πρόχειρο συνονθύλευμα από γενικεύσεις, λαϊκή σοφία, ιστορίες για αγρίους και μικροαστικά κλισέ.

Όπως δεν υπάρχει ο "μέσος Έλληνας" (είναι ένα δημιούργημα των εταιριών στατιστικών ερευνών που δεν αντιπροσωπεύει κανένα), έτσι δεν υπάρχει και "μέσος παίκτης". Κάθε παίκτης είναι μοναδικός. Ο κάθε ένας ξεκινάει από αλλού και αλλού θέλει να φτάσει. Το ίδιο παιχνίδι μπορεί να παιχτεί με αμέτρητους τρόπους, για αμέτρητους λόγους, με αμέτρητα αποτελέσματα.

Δεν θα απολογηθώ λοιπόν για κανέναν άλλο παρά μόνο για τον εαυτό μου.

(συνεχίζεται)

Το πρόβλημα της πίτσας.

Το πρόβλημα έγκειται στην ανακολουθία στόχων και πράξεων.

Στα μικρά θέματα ο στόχος με τον τρόπο είναι ένα σαφέστατο ζευγάρι. Για να γίνεις μαθηματικός πρέπει να σπουδάσεις μαθηματικά, για να μαυρίσεις πρέπει να κάνεις ηλιοθεραπεία, για να πας γρήγορα πρέπει να πατήσεις το γκάζι, για να χάσεις κιλά πρέπει να κάνεις δίαιτα.

Στο θέμα της ευτυχίας τα πράγματα περιπλέκονται απίστευτα. Ξέρεις ότι αυτό που θέλεις πραγματικά, αυτό που θα σε κάνει αληθινά ευτυχισμένο είναι ΑΥΤΟ. Αλλά στην πράξη κάνεις κάτι ΑΛΛΟ που σε απομακρύνει από ΑΥΤΟ. Είναι σα να θες να αδυνατίσεις και να τσακίζεις τούρτες και πίτσες.

Κι εδώ υπάρχουν δύο παγίδες, δύο εξηγήσεις. Η πρώτη παγίδα είναι ότι αυτό το λάθος πράγμα που κάνεις προσφέρει μια πρόσκαιρη ικανοποίηση (όπως μια πίτσα) οπότε παρασύρεσαι ότι μπορεί να σε κάνει πραγματικά ευτυχισμένο (και δεν μπορεί). Η δεύτερη παγίδα είναι ότι δεν είναι πάντα προφανές ότι οι αλλότριες δραστηριότητες σε απομακρύνουν από τον πραγματικό σου στόχο. Λες «ε, δεν πειράζει, κάνω κι αυτά, θα κάνω και τα άλλα τα πιο σημαντικά». Κι όμως οι ασήμαντες ικανοποιήσεις σε απομακρύνουν από τις σημαντικές. Αυτή η αντίθετη πορεία, αυτή η αντίφαση, που στο παράδειγμα αδυνάτισμα-πίτσα είναι προφανής, σε πολλές άλλες περιπτώσεις δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά.

Κι έτσι βλέπεις ανθρώπους να κάνουν, με απίστευτο πάθος και χαρά, πράγματα που εντέλει τους κάνουν δυστυχισμένους.

"Η συνταγή της ευτυχίας μου;
Ένα Ναι, ένα Όχι, μία ευθεία γραμμή, ένας σκοπός".
Nietzsche

(Δες ακόμα: Παιχνίδι ερωτήσεων, Το δίλημμα της σοκολάτας).

"Το πείσμα"

"Δεν θυμάμαι την τελευταία μου δήλωση. Υποθέτω πως δεν ξέφευγε από τα πεπατημένα. Δεν έπεφτε με τον γδούπο μιας ταφόπλακας ή με την οργή μιας θεομηνίας. 'Ισως να ήταν κάπως οξύτερη απ' όσο συνήθως -μα και πάλι, ίσως όχι, δεν θυμάμαι. Εκείνο που θυμάμαι καθαρά, λες και το βλέπω τώρα, ήταν πως σηκώθηκα από την πολυθρόνα μου, ενόσω ακόμη μιλούσα, και κατευθύνθηκα προς την κρεβατοκάμαρα. Δεν φανταζόμουν πως με την απλή αυτή κίνηση -εν μέρει αυθόρμητη, εν μέρει προσποιητή- θα έμπηγα έναν πάσσαλο ανάμεσά μας. Περίμενα να κυλήσουν λίγα λεπτά κι έπειτα ν' ακούσω τα βήματά της. Να την αντικρύσω και -προτού προλάβω να τραβηχτώ- να πέσει στην αγκαλιά μου. Τότε ο μετρητής θα μηδένιζε όλη την ένταση. Τα σκληρά μας λόγια θα έτρεχαν να συναντήσουν όσα παρόμοια ανταλλάξαμε στο παρελθόν. Να αρχειοθετηθούν και να λησμονηθούν. Ν' αφήσουν μονάχα μια μικρή ουλή, δίπλα στις τόσες άλλες.

'Ακουσα τα βήματά της, πράγματι, αλλά δεν τα άκουσα να πλησιάζουν. Τα άκουσα να ξεμακραίνουν. Βρόντηξε την πόρτα πίσω της. Κι εν τούτοις δεν κουνήθηκα. Υπολόγισα πως είχε μερικά ακόμη δευτερόλεπτα στη διάθεσή της, έως ότου καλέσει το ασανσέρ, έως ότου το ασανσέρ ανέβει στον έκτο όροφο. Θα μπορούσε να μου χτυπήσει ξανά το κουδούνι. Τότε θα πεταγόμουν από το κρεβάτι μου. Πάλι ο μετρητής θα μηδένιζε. 'Ισως και η ουλή -ούτε καν η ουλή- δεν θα έμενε. Θα την σκέπαζε η λήθη.

Παρ' όλο που έχουν περάσει δέκα ολόκληρα χρόνια από τη μέρα που έφυγε, δεν έχω πάψει να αναρωτιέμαι μήπως κι εκείνη περίμενε, πότε θα επιστρέψω στο σαλόνι, πότε θα πέσω στην αγκαλιά της. Μήπως κι εκείνη ήταν βέβαιη -όσο το ασανσέρ πλησίαζε- πως θα ανοίξω την πόρτα μου και θα την τραβήξω ξανά κοντά μου. Μήπως οι δρόμοι μας χώρισαν, επειδή -μόνο και μόνο- η σκέψη μας ακολούθησε την ίδια διαδρομή".




Από τη συλλογή διηγημάτων "Ανάλαφρες Ιστορίες" του Πέτρου Τατσόπουλου.
(Το πρωτοδιάβασα πριν χρόνια στην ιστοσελίδα του Christoff, απ' όπου το πήρε ο Νίκος Σαραντάκος, απ΄ τον οποίο το πήρα εγώ τώρα. Κατά την γνώμη μου το καλύτερο διήγημα του Τατσόπουλου κι ένα από τα καλύτερα της νεοελληνικής λογοτεχνίας.)

Το σύννεφο.

Κοιτάς ένα σύννεφο. Και βλέπεις πώς έχει το σχήμα ενός πλοίου. Το βλέπεις καθαρά, με κάθε λεπτομέρεια. Την πλώρη, την πρύμνη, τα φουγάρα, τα φινιστρίνια, μέχρι και ανθρώπους που χαιρετάνε από το κατάστρωμα.

Οι άλλοι γύρω σου δεν βλέπουν το πλοίο. Κανένας τους. Σου λένε πως είναι ένα απλό σύννεφο, με το συνηθισμένο φουντωτό σχήμα που έχουν όλα τα σύννεφα.

Κι εσύ αναρωτιέσαι, τελικά ποιος έχει δίκιο; Τι σχήμα έχει πραγματικά το σύννεφο;



Μετά φυσάει αέρας και το σύννεφο αλλάζει σχήμα.

Δεν πρόλαβες να το φωτογραφήσεις. Δεν έχεις στοιχεία, δεν μπορείς να αποδείξεις τίποτα. Και να είχες δίκιο, το 'χασες. Σε πρόδωσε το σύννεφο.

"Δεν έχει σημασία" λες. Ένα σύννεφο σαν όλα τα άλλα. Κι αν δεν ήταν, έγινε.



Κι όμως, όταν καμιά φορά το θυμάσαι, συνεχίζει να σε τυραννάει αυτό το "μήπως...".

Ρομαντικός είναι αυτός που βλέπει σχήματα στα σύννεφα.